Διπλά παράθυρα, μόνωση στην οροφή και πολλά άλλα μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου μας. Με βάση Ευρωπαϊκές Οδηγίες και σχετικές νομοθεσίες όλα τα νέα κτίρια, καθώς και όλα όσα είναι προς ενοικίαση ή πώληση πρέπει να έχουν Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης το οποίο αναγράφει πόσο ενεργειακά αποδοτικό είναι ένα κτίριο. Πόσο ενήμερος είναι ο κόσμος για αυτά τα πιστοποιητικά αλλά και για την εξοικονόμηση που μπορεί να του προσφέρει μια σωστή μελέτη; Ελάχιστα, σύμφωνα με τον Δρ. Αλέξανδρο Χαραλαμπίδη, επίκουρο καθηγητή στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Κάπως έτσι, το 2007 γεννήθηκε το Enermap με στόχο την καλύτερη ενημέρωση του κοινού μέσω ενός εύχρηστου διαδικτυακού χάρτη. Η ολοκλήρωση ωστόσο της ιδέας ήρθε με την δημιουργία του ευρωπαϊκού έργου Enerfund, το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση της χρηματοδότησης επενδύσεων στον τομέα των ενεργειακών ανακαινίσεων κτιρίων, με το ΤΕΠΑΚ να έχει αναλάβει συντονιστικό ρόλο για 15 εταίρους από 12 κράτη μέλη.
Κύριε Χαραλαμπίδη, πως προέκυψε το Enerfund και που αποσκοπεί;
Μέχρι και σήμερα, η ενημέρωση του κοινού για θέματα ενεργειακής απόδοσης παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό που διαφάνηκε τα τελευταία 2-3 χρόνια είναι ότι η πληροφορία σχετικά με τα ενεργειακά δεδομένα των κτιρίων ενδιαφέρει τις τράπεζες, τις ενεργειακές εταιρείες κτλ.. Έτσι δημιουργήθηκε η ιδέα πίσω από το Enerfund. Το Enerfund είναι ένα Ευρωπαϊκό έργο που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος Ορίζοντας 2020 και έχει εξαρχής θέσει ένα φιλόδοξο στόχο, ο οποίος είναι η ενίσχυση της χρηματοδότησης επενδύσεων στον τομέα των ενεργειακών ανακαινίσεων κτιρίων.
Θα λέγατε ότι είναι μια σημαντική επιτυχία για την Κύπρο;
Η χρηματοδότηση του όλου έργου είναι πολύ σημαντική επιτυχία για την Κύπρο. Πρώτον, λόγω του ότι η πιθανότητες να λάβει χρηματοδότηση ένα πρόγραμμα είναι πολύ περιορισμένες, κάτω του 5%, μιας και η ανταγωνιστικότητα είναι πολύ μεγάλη. Δεύτερο, είναι μεγάλη επιτυχία λόγω της τεχνογνωσίας που θα μεταφερθεί από τους εταίρους του εξωτερικού στην χώρα μας.
Πείτε μας λίγο για το πρόγραμμα; Πόσο θα διαρκέσει ποιοι θα συμμετέχουν σε αυτό;
Το όλο έργο έχει διάρκεια 36 μήνες και το εταιρικό σχήμα που αποτελείται από 15 εταίρους που εκπροσωπούν 12 Ευρωπαϊκά Κράτη μέλη συντονίζεται από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ). Απαρτίζεται από δύο πανεπιστήμια (ΤΕΠΑΚ και το Πανεπιστήμιο του Άλμποργκ στη Δανία), δύο ιδιωτικές εταιρίες με εξειδίκευση στην ανάπτυξη ψηφιακών βάσεων δεδομένων και διεπαφών χαρτογράφησης (Enermap από Κύπρο και Energy Action από Ιρλανδία), το υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημόσιας Διοίκηση της Ρουμανίας καθώς και 10 Ενεργειακά Γραφεία, ΜΚΟ, Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις και Ιδρύματα: Το Κέντρο Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων της Ρουμανίας, το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, το SERA energy & resources E.U από την Αυστρία, το Ενεργειακό Κέντρο της Μπρατισλάβας, το κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας από την Ελλάδα, το Severn Wye Energy Agency από το Ηνωμένο Βασίλειο (UK), το ινστιτούτο για τα Κτίρια στη Βαλένθια, το γραφείο για την Αειφόρο Ενεργειακή Ανάπτυξη στη Βουλγαρία, το ινστιτούτο Jozef Stefan από τη Σλοβενία και το Energies 2050 από τη Γαλλία.
Έχουμε αποτελέσματα όσο αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων στην Κύπρο στα οποία μπορούμε να αναφερθούμε έστω ενδεικτικά;
Υπάρχουν μεμονωμένες πρωτοβουλίες όπως το ELIH-MED, που είχε ως στόχο την παροχή βοήθειας σε χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριά για την ενεργειακή αναβάθμιση των εν λόγω κτιρίων. Ωστόσο, χρειαζόμαστε ένα στρατηγικό σχεδιασμό που να εστιάζει στον εν λόγω τομέα.
Πως μπορούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να στηρίξουν αυτή την προσπάθεια;
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στο παρόν στάδιο επικοινωνώντας με το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών για μια αρχική συζήτηση για το πως θα μπορούσαμε ως ομάδα του Enerfund να διαμορφώσουμε το εν λόγω εργαλείο με βάση τις δικές τους ανάγκες.
Ποιο θα είναι το όφελος από αυτό το εργαλείο και για ποιους;
Το εργαλείο θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και από ενεργειακές εταιρείες και από δήμους με σκοπό την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων. Ως εκ τούτου, οι ενδιαφερόμενοι εταίροι θα εξοικονομήσουν και χρήμα και χρόνο κατά το στάδια της απόφασης σχετικά με το ποια κτίρια χρήζουν άμεση ενεργειακή αναβάθμισης. Έτσι, αν για παράδειγμα ένας δήμος έχει τρία κτίρια θα μπορεί να εντοπίσει πιο από τα τρία έχει προτεραιότητα να αναβαθμιστεί.
Τι ευκαιρίες υπάρχουν για ενεργειακή αναβάθμιση;
Υπάρχουν πάρα πολλές ευκαιρίες στην κυπριακή αγορά και ειδικά για σπίτια τα οποία κτίστηκαν πριν το 2000. Για παράδειγμα, η μόνωση της οροφής, θα αποφέρει οικονομικό κέρδος σε μόλις 1-2 χρόνια. Ως εκ τούτο, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να μην μονώσει κάποιος την οροφή του. Εισηγούμαι όπως το κοινό αποταθεί σε ενεργειακούς ελεγκτές για μια ολοκληρωμένη μελέτη,
Εξάλλου, το καλό με τις ενεργειακές αναβάθμισης είναι ότι δεν χρειάζονται κίνητρα. Απλά, συμφέρει οικονομικά να γίνουν.
Πως αξιολογείτε το ενεργειακό μοντέλο της Κύπρου γενικότερα;
Υπάρχουν δύο σημαντικές πτυχές όσον αφορά το ενεργειακό μοντέλο της Κύπρου. Όσον αφορά την παραγωγή και την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, σε γενικές γραμμές, προχωράμε, ως κοινωνία, με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Ο κόσμος έχει αγκαλιάσει τα φωτοβολταϊκά και πλέον ο θεσμός του net-metering είναι ευρέως διαδεδομένος. Επίσης, ο κόσμος αναζητεί και αγοράζει συσκευές ενεργειακής κλάσης Α, με αποτέλεσμα να μειώνει την κατανάλωση του στο σπίτι. Ωστόσο, εκεί που υστερούμε ως χώρα είναι στις μεταφορές. Δεν έχουμε τις σωστές υποδομές και όλος ο κόσμος χρησιμοποιεί το προσωπικό του αυτοκίνητο για τις μεταφορές του. Το κράτος πρέπει να δει σοβαρά το θέμα των μεταφορών και να εφαρμόσει ένα μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό για τη σταδιακή μετατροπή σε μία κοινωνία χωρίς βενζινοκίνητα και πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα.
Μπορούμε να ελπίζουμε σε αύξηση στην παραγωγή και χρήση των ΑΠΕ και πως θα επιτευχθεί αυτή;
Φυσικά και ήδη γίνονται σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Η Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού εφαρμόζει ένα πλάνο για μέχρι το 2020 και τόσο το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου όσο και το Πανεπιστήμιο Κύπρου δραστηριοποιούνται ερευνητικά στο πως η Κύπρος μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα νησί όπου το 100% των αναγκών του θα καλύπτεται από ΑΠΕ. Για να πετύχουμε όμως αυτόν το στόχο, χρειάζεσαι «πάντρεμα» όλων των επιδρών ΑΠΕ, αλλά επίσης και της αποθήκευσης ενέργειας.
Πόσο έχει βελτιωθεί η επίγνωση των καταναλωτών σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και περιβάλλοντος τα τελευταία χρόνια;
Αν και δεν υπάρχουν στατιστικές μελέτες για το εν λόγω θέμα, η προσωπική μου άποψη είναι ότι ο κόσμος γνωρίζει, αλλά δεν ενεργά πάντα με γνώμονα το καλό του περιβάλλοντος. Έχει κανένα που δεν ξέρει ότι το καψάλισμα δεν επιτρέπεται; Και όμως, συνεχίζουμε τις ίδιες πρακτικές του παρελθόντος. Άλλο το τι γνωρίζουμε και άλλο το τι πράττουμε.