Στις προοπτικές και τις πιθανότητες επιτυχίας της κάθε λύσης για εξαγωγή του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου αναφέρεται νέα μελέτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (ECFR), την οποία υπογράφει ο Τάρεκ Μπακόνι. Στέκεται ιδιαίτερα στην ανταγωνιστικότητα του αερίου με βάση την κάθε διαφορετική λύση και μιλά για την περίπτωση της Κύπρου ως πιθανού εξαγωγέα, αλλά και της Ελλάδας ως πιθανού εισαγωγέα.
Κύπρος: Αν ανακαλυφθεί ένα νέο «Ζορ», τότε αναβαθμίζονται οι πιθανότητες αυτόνομων εξαγωγών
Στην περίπτωση της Κύπρου, το EFCR αναφέρει ότι το κοίτασμα Αφροδίτη είναι πολύ μικρό για να δικαιολογήσει τις επενδύσεις για την ανάπτυξή του και για την εξαγωγή του αερίου που περιέχει. Προκειμένου να ξεκινήσουν οι εξαγωγές, η Κύπρος θα πρέπει να μεταφέρει το αέριο είτε μέσω ενός σταθμού LNG, είτε μέσω αγωγού.
Καθώς δεν υπάρχουν σήμερα τέτοιες υποδομές, θα χρειαστούν σημαντικές επενδύσεις και οι επιστροφές κεφαλαίου θα είναι ανεπαρκείς για να καταστήσουν τα παραπάνω σχέδια βιώσιμα. Στην περίπτωση του αγωγού προς την Ευρώπη, σημειώνεται ότι υπάρχουν οικονομικοί και πολιτικοί περιορισμοί.
Ως εκ τούτου, οι προοπτικές εξαγωγής του αερίου του Αφροδίτη είναι χαμηλές. Προς το παρόν, η Κύπρος θα εστιάσει στις προσπάθειες ανακάλυψης νέων κοιτασμάτων εντός της ΑΟΖ της, μετά τον επιτυχημένο τρίτο αδειοδοτικό γύρο που έφερε μεγάλα ονόματα στο νησί. Αν ανακαλυφθεί ένα νέο «Ζορ», τότε θα αυξηθούν σημαντικά οι πιθανές επιστροφές κεφαλαίου και έτσι θα επανέλθει στο τραπέζι η επιλογή του σταθμού LNG. Επίσης, στην περίπτωση αυτή, η Κύπρος θα μπορέσει να εξετάσει τη λύση ενός αγωγού προς Τουρκία, όπως επισημαίνεται.
Μέχρι να ανακαλυφθούν σημαντικά νέα κοιτάσματα, η Κύπρος είναι αναγκασμένη να εξετάσει λύσεις σε συνεργασία με άλλες χώρες, καταλήγει το EFCR.
Ισραήλ: Οι εξαγωγές προς Τουρκία δεν θα είναι ανταγωνιστικές προς το ρωσικό αέριο και το αμερικανικό LNG
Όσον αφορά το Ισραήλ, το ECFR κρίνει ότι πρέπει να εξασφαλίσει τη δέσμευση μεγαλύτερων αγορών, όπως η Τουρκία και η Ε.Ε. για τις εξαγωγές του. Στον απόηχο της εξομάλυνσης των ρωσο-τουρκικών σχέσεων και της ενδεχόμενης κατασκευής του Turkish Stream, καθίσταται αμφίβολη η πιθανότητα κατασκευής ενός αγωγού Ισραήλ-Τουρκίας, αφού το ρωσικό αέριο είναι φθηνότερο.
Αν η Τουρκία αγοράσει τελικά αέριο από το Λεβιάθαν, η αντιδικία Κύπρου-Τουρκίας για την ΑΟΖ του νησιού θα αποτελέσει πρόβλημα, αφού ο όποιος αγωγός θα πρέπει να περάσει αναγκαστικά μέσα από αυτή. Ακόμα, όμως, και αν το ισραηλινό αέριο φτάσει τελικά στην Τουρκία, δεν θα είναι ανταγωνιστικό απέναντι στο ρωσικό αέριο και το αμερικανικό LNG, όπως επισημαίνεται.
Με βάση τα παραπάνω, υπάρχουν μικρές ελπίδες ότι η Τουρκία θα λάβει ισραηλινό αέριο ή ότι θα το προωθήσει στην Ευρώπη. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι οι δύο χώρες θα συνεχίσουν τις επαφές τους με την κατανόηση ότι ο αγωγός αποτελεί ένα σχέδιο Β σε περίπτωση που επιλυθεί το Κυπριακό.
Όσον αφορά τις υπόλοιπες λύσεις που μπορεί να εξετάσει το Ισραήλ για εξαγωγές, σημειώνεται ότι το ενδεχόμενο κατασκευής σταθμού LNG στο έδαφός του δεν είναι εύκολο, λόγω περιπλοκών που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια. Μια πιθανή επιλογή θα ήταν η χρήση πλωτού σταθμού LNG, η βιωσιμότητα του οποίου κρίνεται σήμερα άγνωστη.
Όπως η Κύπρος, έτσι και το Ισραήλ θα πρέπει να εξετάσει τις κοινές εξαγωγές αερίου με άλλους περιφερειακούς παίκτες προκειμένου να ξεπεράσει τα προβλήματα. Το πλεονέκτημά του, όμως, είναι ότι μπορεί να διαθέσει άμεσα κάποιες ποσότητες στους γείτονές του και στην εγχώρια αγορά.
Αίγυπτος: Πιθανός προορισμός του αιγυπτιακού LNG τα τερματικά της Ελλάδας και της Νότιας Ευρώπης
Σε ότι έχει να κάνει με την Αίγυπτο, το ECFR τονίζει ότι βασικό ερώτημα είναι το πόσο αέριο θα μπορέσει να εξάγει η χώρα αφού καλύψει πρώτα τις εγχώριες ανάγκες της. Η ανακάλυψη του Ζορ οδήγησε σε αισιοδοξία για την προοπτική των εξαγωγών και η κυβέρνηση στοχεύει σε έναρξή τους από το 2019. Επίσης, κρατικοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι ο σταθμός υγροποίησης του Ιντκού θα λειτουργεί σε πλήρη δυναμικότητα ως το 2021, αν και οι εκτιμήσεις τους αμφισβητούνται. Είναι πιο πιθανό ότι η Αίγυπτος θα γίνει και πάλι εξαγωγέας αερίου το 2021-2022.
Αναφορικά με την Ε.Ε., οι σταθμοί της Αιγύπτου είναι οι πιο πιθανές πηγές προμήθειας με αέριο στη συγκεκριμένη περιοχή, καθώς η χώρα διαθέτει τα πιο πλούσια αποθέματα και τις κατάλληλες υποδομές. Το αιγυπτιακό LNG θα ήταν φθηνότερο από το κυπριακό και το ισραηλινό διότι δεν χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις για την εξαγωγή του. Αν και δεν θα ήταν ανταγωνιστικό ενάντια στο ρωσικό αέριο, εντούτοις θα μπορούσε να ανταγωνωνιστεί το αμερικανικό LNG.
Το ECFR θεωρεί πιθανό ένα σενάριο όπου το αιγυπτιακό LNG θα καταλήξει στην Ευρώπη μέσω των τερματικών της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Τουρκίας και άλλων περιοχών της Νότιας Ευρώπης. «Αν η αιγυπτιακή κυβέρνηση διατηρήσει την πολιτική σταθερότητα και μια υγιή οικονομία, τότε η Αίγυπτος θα μπορέσει να γίνει ο μοναδικός εξαγωγέας της Ανατολικής Μεσογείου», καταλήγει.
East Med: Θα υπάρξει σαφής εικόνα όταν ολοκληρωθούν οι μελέτες
Ξεχωριστή αναφορά κάνει το ECFR στον υποθαλάσσιο αγωγό East Med που σκοπεύει να εξάγει το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα των μελετών βιωσιμότητας για το έργο αναμένονται στα τέλη του 2017. Παράλληλα, ο αγωγός χαίρει της πολιτικής στήριξης των κρατών που τον προωθούν, ενώ αναμένεται να υπάρξει επαρκής ζήτηση στην Ε.Ε. για τις ποσότητες που φιλοδοξεί να μεταφέρει. Το κόστος του προσδιορίζεται σε 7 δις. δολάρια.
Οι μέτοχοι του αγωγού εκτιμούν ότι το αέριο θα είναι ανταγωνιστικό έναντι του αμερικανικού LNG, αλλά το ECFR παρατηρεί ότι υπάρχει ένας αριθμός από ανοικτά θέματα και διάφοροι ειδικοί αμφισβητούν τις παραπάνω εκτιμήσεις. Σε κάθε περίπτωση, μια πιο ξεκάθαρη εικόνα θα προκύψει μετά την ολοκλήρωση των μελετών.
Συνδυασμένες εξαγωγές Κύπρου-Ισραήλ μέσω Αιγύπτου
Η επιλογή αυτή αφορά την πιθανή μεταφορά του ισραηλινού και του κυπριακού αερίου στην Αίγυπτο μέσω αγωγού, ώστε στη συνέχεια να μετατραπεί σε LNG και να εξαχθεί μέσω των σταθμών υγροποίησης της χώρας. Η συγκεκριμένη λύση χρησιμοποιεί κυρίως υφιστάμενες υποδομές και θα μπορούσε να επιταχύνει την ανάδειξη της περιοχής ως πηγή εφοδιασμού της Ευρώπης, όμως, έχει και τις επιπλοκές της.
Τα οφέλη της εν λόγω λύσης για την Κύπρο και το Ισραήλ είναι προφανή, ενώ έχει πλεονεκτήματα και για την ίδια την Αίγυπτο, καθώς θα απολαύσει παραπάνω έσοδα μέσω των τελών μεταφοράς, ενώ θα μπορούσε να προσελκύσει και επενδύσεις για την κατασκευή περισσότερων σταθμών υγροποίησης στο μέλλον.
Τα εμπόδια έχουν να κάνουν με τις πολιτικές ανησυχίες στην Αίγυπτο και το «ένοχο» παρελθόν της στις σχέσεις με τις ξένες εταιρείες. Επίσης, υπάρχει ασάφεια για το πόση διαθέσιμη δυναμικότητα θα υπάρξει στους σταθμούς LNG της χώρας μετά τη λειτουργία του Ζορ. Αν, πάντως, προχωρήσει αυτή η λύση, θα πρέπει να συμφωνηθεί πρώτα ο τρόπος της εξαγωγής του κυπριακού και ισραηλινού αερίου μέσω του αιγυπτιακού δικτύου. Όπως τονίζουν διάφοροι ειδικοί, η Κύπρος και το Ισραήλ έχουν χάσει πλέον τη συγκεκριμένη πιθανή λύση, αφού εκτιμούν πως η Αίγυπτος θα χρειαστεί και τους δύο σταθμούς της για να εξάγει το δικό της αέριο. Άλλοι, εκτιμούν πως υπάρχουν περιθώρια.
Επιπλέον, τονίζεται ότι δεδομένης της ισχυρής θέσης στην οποία βρίσκεται η Αίγυπτος, θα μπορέσει να αποσπάσει ευνοϊκούς όρους στις συμφωνίες της με την Κύπρο και το Ισραήλ αν όντως προχωρήσει η συγκεκριμένη επιλογή.
Δεδομένης της ανάγκης απόσβεσης των επενδύσεων για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο και το Ισραήλ προς την Αίγυπτο, δεν είναι σαφές το πόσο ανταγωνιστικό θα ήταν το να εξαχθεί το αέριό τους μέσω αυτής της λύσης ενάντια στο αμερικανικό LNG. Αντιθέτως, το αιγυπτιακό αέριο προβλέπεται να είναι ανταγωνιστικό λόγω του χαμηλότερου κόστους και προβλέπεται να εξασφαλίσει σημαντικό μερίδιο στις αγορές της Νότιας Ευρώπης.
Οι διάφορες επιλογές εξαγωγών από την Ανατολική Μεσόγειο συνοψίζονται στο ακόλουθο διάγραμμα:
+2
Συμπερασματικά, το ECFR παροτρύνει την Ε.Ε. να συνεχίσει να επιδιώκει τον εφοδιασμό της με αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο. «Η Ε.Ε. θα πρέπει να παίξει το παιχνίδι μακροπρόθεσμα και να επενδύσει από νωρίς στις πολιτικές που θα βοηθήσουν την περιοχή να γίνει ένα πολιτικώς σταθερό οικονομικό κέντρο», καταλήγει η μελέτη.
Πηγή: energypress.gr