Ενώ Ρώσοι αξιωματούχοι μιλούν ασταμάτητα για τα σχέδιά τους να πουλήσουν όσο το δυνατό περισσότερο φυσικό αέριο στην Κίνα όπως κάνουν σήμερα στην Ευρώπη, στην πραγματικότητα η Gazprom δεν θα έχει κανένα μέλλον χωρίς την αγορά της Ευρώπης για εξαγωγές.
Για τη Ρωσία και την Gazprom, η ευρωπαϊκή αγορά εξαγωγών έχει σειρά πλεονεκτημάτων έναντι της ασιατικής, συμπεριλαμβανομένου ότι η δυναμική των ευρωπαϊκών αγωγών υπερβαίνει τις πραγματικές παραδόσεις της Gazprom, περισσότερο από το διπλάσιο.
Η Ευρώπη έχει επίσης μια διαφοροποιημένη αγορά, έτσι η Gazprom δεν θα βρίσκεται καθόλου στο έλεος ενός ή δύο καταναλωτών. Ακόμη περισσότερο, η δυναμική παραγωγής της Gazprom ήδη υπερβαίνει τις συνολικές της πωλήσεις κατά 200 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως. Τέλος, η Gazprom έχει υπογράψει πολλές συμβάσεις με Ευρωπαίους αγοραστές που εκτείνονται μέχρι το 2035 και περισσότερο.
Η Κίνα δεν προσφέρει τίποτα τέτοιο. Δεν υπάρχουν αρκετοί αγωγοί στην Κίνα που να αυξάνουν τις παραδόσεις στα επίπεδα της Ευρώπης. Επιπλέον, η χώρα δεν έχει τα πεδία φυσικού αερίου που είναι έτοιμα για παραγωγή, ούτε τις υποδομές, και κανείς δεν είναι σίγουρος εάν η Κίνα χρειάζεται στα αλήθεια όλο αυτό το αέριο που θέλει να της πουλήσει η Gazprom. Το Πεκίνο έχει αρνηθεί επανειλημμένως να χρηματοδοτήσει ρωσικά projects αερίου. Το πιο σημαντικό, οι τιμές αερίου στις ασιατικές αγορές δεν θα είναι αρκετά υψηλές για να δικαιολογήσουν το κόστος εξόρυξης και μεταφοράς για την Ρωσία, τουλάχιστον για τα επόμενα 5-10 χρόνια.
Ωστόσο, η Gazprom βρίσκεται αντιμέτωπη με σειρά προκλήσεων στην Ευρώπη επίσης. Πρώτον, η κατανάλωση αερίου της ΕΕ έχει αυξηθεί λιγότερο σημαντικά από ό,τι είχε προβλέψει η διοίκηση της Gazprom. Πραγματικά, αν και η παραγωγή αερίου της Ευρώπης έχει σταδιακά μειωθεί, οι εισαγωγές μειώνονται ακόμη ταχύτερα χάρη στην πτώση 20% της ζήτησης. Στην πραγματικότητα, οι καθαρές εισαγωγές μειώθηκαν από τα 229 δισ. κυβικά μέτρα το 2010 στα 219 δισ. κυβικά μέτρα το 2014. Μια μικρή άνοδος το 2015 έχει μέχρι στιγμής αποτύχει να αντιστρέψει την τάση.
Παρά αυτές τις πραγματικότητες, αξιωματούχοι της Gazprom χρησιμοποιούν στοιχεία από το τελευταίο τρίμηνο του 2014 για να αναφέρουν πλασματικές αυξήσεις της ζήτησης για το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ειδικοί της Statoil προβλέπουν ότι η ζήτηση για το φυσικό αέριο στην ΕΕ θα συνεχίσει να μειώνεται 0,4%-1,6% ετησίως μέχρι το 2040. Αν και η αγορά για νέες παραγγελίες αερίου στην ΕΕ μπορεί να διαμορφωθεί στα 40-70 δισ. κυβικά μέτρα το 2035, είναι ασαφές πόσο από αυτό θα προέλθει από εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και πόσο θα μείνει για την Gazprom.
Η Μόσχα αρχίζει να κατανοεί ότι οι τιμές του LNG θα είναι ανταγωνιστικές του ρωσικού αερίου, για τα επόμενα 10 τουλάχιστον χρόνια. Στο παρελθόν, σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Gazprom άρεσε να συζητούν για τα οφέλη του μονοπωλίου τους έναντι του ανταγωνισμού. Τώρα ωστόσο, στα διεθνή συνέδρια χρησιμοποιούν οπτικά βοηθήματα για να αποδεικνύουν ότι ο ρωσικός αγωγός αερίου είναι φθηνότερος από το αμερικανικό LNG.
Ας κάνουμε κάποιους υπολογισμούς. Τον Αύγουστο, η μέση τιμή φυσικού αερίου που πουλάει η Gazprom στην Ευρώπη σε μακροχρόνια συμβόλαια συνδεδεμένα με τις πετρελαϊκές τιμές, διαμορφώθηκε στα 150 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα. Οι συμφωνίες στην spot αγορά ήταν ακόμη φθηνότερες.
Ανεξαρτήτως από πού το βλέπει κανείς, η Gazprom χάνει λεφτά για τις μεταφορές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη –και το αμερικανικό σχιστόλιθο αέριο έχει μετά βίας πλήξει την αγορά. Η μόνη της ελπίδα είναι πως το LNG από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες θα πωληθεί χαμηλότερα του κόστους. Σε αυτή την περίπτωση, απλώς θα περιμένει οι ανταγωνιστές της να χάσουν τον πόλεμο τιμών και να χρεοκοπήσουν.
Και ένας πόλεμος τιμών είναι στη γωνία. Τα παγκόσμια αποθέματα LNG αναμένεται να αυξηθούν 50% υψηλότερα από το επίπεδο του 2014, μέχρι το 2020. Τα projects που ξεκίνησαν και κυρίως χρηματοδοτήθηκαν όταν οι τιμές του αερίου ήταν σε υψηλό επίπεδο, ολοκληρώνονται τώρα, κάτι που θα οδηγήσει στην υπερπαραγωγή και στην εξοντωτική τιμολόγηση.
Βλέπουμε τώρα μια ταχεία αύξηση του αμερικανικού αερίου σε τιμές που δεν επιτρέπουν στις εταιρείες να αποσβέσουν το κόστος της εξόρυξης, υγροποίησης, μεταφοράς και επαναεροποίησης. Το αέριο που κοστίζει στον πωλητή περί τα 6-7 δολάρια ανά 1.000 BTU, πωλείται στη Νότια Αμερική έναντι 5,50 δολαρίων –και ακόμη φθηνότερα στην Πορτογαλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στόχος είναι να αντισταθμίσει τουλάχιστον μέρος των δαπανών υγροποίησης και να εξασφαλίσει ένα μερίδιο αγοράς που μπορεί να αξιοποιηθεί πλήρως εάν οι τιμές αυξηθούν στο μέλλον.
Είναι δύσκολο να πούμε ποιος θα κερδίσει τον πόλεμο τιμών. Από τη μία πλευρά, η Gazprom είναι αντιμέτωπη με τεράστια πλεονάσματα LNG σε όλο τον κόσμο, τους κανονισμούς διαφοροποίησης προμηθειών της ΕΕ, και μιας φήμης ότι είναι το πολιτικό όργανο του Κρεμλίνου.
Από την άλλη πλευρά, η Gazprom ελέγχει όντως αρκετά πεδία ώστε να προμηθεύει άλλη μία περιοχή όσο η Ευρώπη, εάν υπάρξει περισσότερη ζήτηση για τα προϊόντα της. επίσης έχει τις απαραίτητες υποδομές για να μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη –και αυτή την στιγμή χρησιμοποιεί λιγότερο από το ήμισυ της χωρητικότητά της. Ακόμη περισσότερο, η πολιτική ηγεσία της Ρωσίας δεν θα εγκαταλείψει ποτέ την Gazprom, η οποία ορισμένες φορές αναφέρεται ως "εθνικός θησαυρός". Μπορεί να προσφέρει στην Gazprom φοροαπαλλαγές και άλλα οφέλη για την συντήρηση του αγώνα της εναντίον του ανταγωνισμού.
Πηγή: carnegie.ru