Η Κύπρος δεν έχει πετύχει το στόχο που έχει τεθεί από την ΕΕ και έχει υιοθετηθεί με εθνική νομοθεσία το 2003 για προώθηση μόνο μέχρι 95.000 τόνων βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων για ταφή αφού σήμερα εκτιμάται ότι προωθούνται για ταφή περίπου 250.000 τόνοι από τους οποίους 100.000 τόνοι εκτρέπονται.
Σημειώνεται πάντως ότι σχετική Οδηγία της ΕΕ δίνει το δικαίωμα στα κράτη μέλη για χρήση παράτασης επίτευξης του στόχου των 95.000 τόνων μέχρι τον Ιούλιο του 2020.
Τα στοιχεία περιλαμβάνονται σε απαντητική επιστολή του Υπουργού Γεωργίας , Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Νίκου Κουγιάλη σε ερωτήσεις του βουλευτή του Κινήματος Οικολόγων Χαράλαμπου Θεοπέμπτου αναφορικά με τα βιοαποικοδομήσιμα αστικά απόβλητα.
Αναφερόμενος στα μέτρα που λήφθηκαν για μείωση της κατά βάρος ποσότητας των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων (ΒΑΑ) στο 35% σε σχέση με την κατά βάρος ποσότητα που έχει παραχθεί το 1995 ο κ. Κουγιάλης παραθέτει σειρά δράσεων που έγιναν κατά καιρούς για επίτευξη του εν λόγω στόχου όπως:
- Κατασκευή και λειτουργία της ΟΕΔΑ της Κόσιης και επεξεργασία του σύμμεικτου αστικού συμπεριλαμβανομένης της μηχανικής διαλογής του χαρτιού και της βιολογικής επεξεργασίας του υπολείμματος που είναι κυρίως ΒΑΑ.
- Τερματισμός της απόρριψης κλαδεμάτων στον Κοτσιάτη από το 2012 από το Υπουργείο Εσωτερικών, που ήταν το τότε αρμόδιο υπουργείο, με σύσταση προς τις αντίστοιχες τοπικές αρχές για παράδοσή τους σε μονάδες κομποστοποίησης που βρίσκονται σχετικά πλησίον της χωματερής του Κοτσιάτη.
- Η χωριστή συλλογή του χαρτιού από χώρους όπου παράγεται μαζικά (π.χ. γραφεία, μεγάλους οργανισμούς κλπ) γίνεται εδώ και δεκαετίες από ιδιώτες ανακυκλωτές ενώ η χωριστή συλλογή του χαρτιού (συσκευασίας και μη συσκευασίας) από τα νοικοκυριά προωθείται από το 2006 μέσω του συλλογικού συστήματος συσκευασιών. Λειτουργία πιλοτικού προγράμματος προώθησης χωριστής συλλογής του οργανικού κουζίνας στο Σύμπλεγμα Κοινοτήτων Λυθροδόντα (2013-2014).
- Εντός του 2016 έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του δικτύου των πράσινων σημείων σε όλες τις επαρχίες, από το Υπουργείο Εσωτερικών.
- Από το 2014 έχουν τεθεί σε λειτουργία τέσσερα πράσινα σημεία στην επαρχία Πάφου όπου συλλέγονται τα κλαδέματα από την τοπική αρχή και τα νοικοκυριά.
+3
Παράλληλα το Κράτος στην προσπάθεια του για επίτευξη του πιο πάνω στόχου έχει προβεί ή και προβαίνει παράλληλα και στα εξής:
- Προσπάθειες για την αξιοποίηση της πλήρους δυναμικότητας της ΟΕΔΑ στη Κόσιη που εκτιμάται στις 200.000 τόνων σύμμεικτων δημοτικών ενώ σήμερα λαμβάνει μόνο 110.000. Η επιπλέον ποσότητα θα προέρχεται από την επαρχία Λευκωσίας.
- Έχει σχεδόν συμπληρωθεί η κατασκευή της νέας ΟΕΔΑ στο Πεντάκωμο η οποία αναμένεται να λειτουργήσει εντός του έτους και η οποία θα αξιοποιηθεί στην πλήρη δυναμικότητα της.
- Προωθείται η αναβάθμιση του χώρου υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Πάφου σε μονάδα επεξεργασίας των συμμείκτων δημοτικών αποβλήτων με εκτιμώμενο χρόνο για ολοκλήρωση του έργου το 2019.
- Προσπάθειες για επίσπευση των διαδικασιών έναρξης λειτουργίας των πράσινων σημείων των επαρχιών Λευκωσίας, Λεμεσού και Λάρνακας/Αμμοχώστου (στην Πάφο βρίσκονται ήδη σε λειτουργία) με τον διορισμό των νέων Συμβουλίων Εκμετάλλευσης Χώρων Διάθεσης ή Αξιοποίησης Οικιακών Αποβλήτων.
- Προσπάθειες για εφαρμογή ενιαίου τέλους ταφής στους χώρους ταφής. Στο παρόν στάδιο ετοιμάζεται σχετική Πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο με εισηγήσεις χειρισμού του θέματος.
- Έχουν ήδη προωθηθεί για νομοτεχνικό έλεγχο Κανονισμοί για την εφαρμογή της ευθύνης του παραγωγού στο χαρτί μη συσκευασίας.
- Έχει τεθεί στόχος στο Σχέδιο Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων ΣΔΔΑ, στα πλαίσια προώθησης της χωριστής συλλογής, όπως το 15% των δημοτικών αποβλήτων να συλλέγεται χωριστά ως οργανικό απόβλητο. Για την επίτευξη του εν λόγω στόχου προωθούνται όσα αναφέρονται πιο κάτω.
- Στα πλαίσια του ΣΔΔΑ, όπου προβλέπεται νομοθετική ρύθμιση ενίσχυσης της ενεργού εμπλοκής της τοπικής αρχής στην ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων, το Τμήμα Περιβάλλοντος βρίσκεται στη διαδικασία ετοιμασίας σχετικών Κανονισμών κάτω από τον περί Αποβλήτων Νόμο. Οι Κανονισμοί προβλέπουν μεταξύ άλλων υποχρεώσεις προς την τοπική αρχή όπως εφαρμογή συστημάτων χωριστής συλλογής, ύπαρξης τοπικών σχεδίων διαχείρισης και προγραμμάτων πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, προώθησης συστημάτων πληρώνω όσο πετάω και υποχρεωτική διαλογή στην πηγή για μεγάλους παραγωγούς και σε μεταγενέστερο στάδιο από τα νοικοκυριά. Το υπό αναφορά νομοθέτημα βρίσκεται στα τελικά στάδια ετοιμασίας του και σύντομα αναμένεται να αποσταλεί στην τοπική αυτοδιοίκηση για έναρξη διαβουλεύσεων.
Προώθηση έργων σε τοπικές αρχές
Συνεχίζοντας ο κ. Κουγιάλης αναφέρει επίσης ότι μέσα από το Ταμείο Συνοχής το Υπουργείο του προωθεί έργα σε τοπικές αρχές που προωθούν την χωριστή συλλογή χαρτιού, πλαστικού, μετάλλου, γυαλιού και οργανικού. Στα πλαίσια αυτά, αναφέρει προωθούνται τρία έργα:
- Έργο με τίτλο “μείωση δημοτικών στερεών αποβλήτων παραλιακών ξενοδοχειακών μονάδων και συναφών χώρων μαζικής παραγωγής αποβλήτων” στο παραλιακό μέτωπο της Κύπρου. Το έργο αφορά παροχή υλικοτεχνικής υποστήριξης των συμμετεχόντων τοπικών αρχών όπως κατάλληλος εξοπλισμός, λογισμικό συλλογής δεδομένων και εκπαίδευση των συμμετεχόντων, προκειμένου να εφαρμοστεί χωριστή συλλογή συγκεκριμένα στα ρεύματα χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί και οργανικά σε τοπικές αρχές με τουριστικό παραλιακό μέτωπο. Η περιοχή κάλυψης του έργου ξεκινά από το Παραλίμνι και επεκτείνεται μέχρι την Πόλη Χρυσοχούς και σχετίζεται με την ένδειξη ενδιαφέροντος από την ίδια την τοπική αρχή η οποία για να συμμετάσχει στο έργο δεσμεύεται να το λειτουργεί και συντηρεί μέσα από τους δικούς της προϋπολογισμούς. Ήδη για τους τρεις δήμους Παραλιμνίου, Αγίας Νάπας και Λάρνακας, που δήλωσαν συμμετοχή στο έργο, έχουν παραχωρηθεί, μεταξύ άλλων και ειδικοί συμπιεστές για χωριστή συλλογή του οργανικού που παράγεται από ξενοδοχεία και εστιατόρια της περιοχής κάλυψης, ενώ παράλληλα δόθηκαν ειδικοί κάδοι (skips) για τη συλλογή των κλαδεμάτων όπως και τεμαχιστές. Ο εν λόγω εξοπλισμός αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία με τη νέα τουριστική περίοδο 2017. Αντίστοιχα βρίσκονται σε εξέλιξη ενέργειες προμήθειας παρόμοιου εξοπλισμού για το παραλιακό μέτωπο Λεμεσού και Πάφου για όσες τοπικές αρχές δήλωσαν συμμετοχή. Ο εν λόγω εξοπλισμός αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία εντός του 2018.
- Έργο με τίτλο “Προώθηση συστημάτων πληρώνω όσο πετάω στους δήμους της επαρχίας Λευκωσίας και σε συμπλέγματα Κοινοτήτων”. Το έργο έχει σκοπό να ευαισθητοποιήσει και παρέχει εξοπλισμό στις τοπικές αρχές της Επαρχίας Λευκωσίας και άλλα συμπλέγματα πεδινά για προώθηση συστημάτων ΠΟΠ και να ενισχύσει αυτές που θα υποβάλουν αίτημα για εφαρμογή τους. Το έργο αναμένεται να ξεκινήσει μερική λειτουργία εντός του 2018 και πλήρη εντός του 2019.
- Έργο με σκοπό τη μείωση της ανάγκης μεταφοράς δημοτικών αποβλήτων προς το αστικό κέντρο από τις κοινότητες της ευρύτερης περιοχής του Τροόδους μέσω προώθησης χωριστής συλλογής τους με πιθανή δημιουργία μονάδας κομποστοποίησης στην περιοχή προκειμένου τα οργανικά να αξιοποιούνται επί τόπου. Το έργο αναμένεται να ξεκινήσει μερική λειτουργία εντός του 2018 και πλήρη εντός του 2019.
Συμπληρωματικά των πιο πάνω, και προκειμένου να κλείσει ο κύκλος της ορθολογικής διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων, αναφέρει ακόμα ο Υπουργός, προβλέπεται στο ΣΔΔΑ ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα για πιο ενεργή εμπλοκή στη διαχείριση των αποβλήτων. Στα πλαίσια αυτά, προσθέτει, το Τμήμα Περιβάλλοντος μελετά το ενδεχόμενο και δυνατότητες δημιουργίας Σχεδίου Χορηγιών προς τον ιδιωτικό τομέα το οποίο θα μπορούσε να καλύψει (α) την επιχορήγηση μονάδων αξιοποίησης των χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων προκειμένου να μπορούν να ανταποκριθούν στην αύξηση των συλλεγέντων ποσοτήτων και (β) επιχειρήσεων/παραγωγών αποβλήτων προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες που θα προκύψουν από το προαναφερθέν νομοθέτημα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα οργανικά απόβλητα.
Παράλληλα και στα πλαίσια του ΣΔΔΑ αλλά και της ανάγκης που διαφαίνεται με την καθημερινή επικοινωνία με την τοπική αρχή, συνεχίζει, το Τμήμα Περιβάλλοντος βρίσκεται στη διαδικασία ετοιμασίας όρων προσφοράς για τη δημιουργία ενός πολυεπίπεδου εκπαιδευτικού προγράμματος κατάρτισης της τοπικής αρχής, των εμπλεκομένων/υπόχρεων φορέων βάσει της νομοθεσίας διαχείρισης των αποβλήτων και του κοινού σχετικά με θέματα πρόληψης δημιουργίας και διαχείρισης αποβλήτων. Το πρόγραμμα, αναφέρει, θα γίνει σε συνεργασία με την ΕΕ η οποία και θα αναλάβει την υλοποίηση της σχετικής σύμβασης.
+3
Χωριστή συλλογή οργανικών αποβλήτων
Αναφορικά με ερώτηση του βουλευτή για το πότε προγραμματίζεται να ξεκινήσει συλλογή των οργανικών αποβλήτων ο Υπουργός τονίζει ότι η χωριστή συλλογή των οργανικών αποτελεί πλέον εθνικό στόχο στο ΣΔΔΑ και αναμένεται να ενταχθεί σταδιακά στην καθημερινότητα του Κύπριου πολίτη, ξεκινώντας από τους χώρους μαζικής παραγωγής του και καταλήγοντας στα νοικοκυριά.
Η ένταξη, σημειώνει, θα γίνει μέσω της υλικοτεχνικής ενίσχυσης της τοπικής αρχής για εφαρμογή χωριστής συλλογής, θα ενδυναμωθεί μέσα από αντίστοιχη νομοθετική ρύθμιση που θα απευθύνεται στην τοπική αρχή αλλά θα εμπλέκει και τους παραγωγούς αποβλήτων και θα εμπεδωθεί μέσα από την εκπαίδευση και κατάρτιση της τοπικής αρχής, των υπόχρεων φορέων και του κοινού.
Σύμφωνα με τον Υπουργό εκτιμάται ότι τα επόμενα τρία έτη θα θέσουν νέες βάσεις στην έννοια της διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων στην Κύπρο και θα αποτελέσουν το έναυσμα της ορθής αξιοποίησης τους μέσα από την εφαρμογή και πλήρη τήρηση της ιεράρχησης των αποβλήτων.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση ο κ. Κουγιάλης τονίζει ότι τα συστήματα ΠΟΠ, που έχουν αποδειχθεί διεθνώς ότι συμβάλλουν σημαντικά στην ενίσχυση της χωριστής συλλογής, την αναβάθμιση της ποιότητας του υλικού προς ανακύκλωση αλλά και της αξιοκρατικής εφαρμογής της αρχής “ο ρυπαίνων πληρώνει”, αποτελούν σημαντική παράμετρο στις δράσεις του Υπουργείου του για την ορθολογική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων στην Κύπρο.
Τα συστήματα αυτά, προσθέτει, προβλέπονται και στο ΣΔΔΑ και συνεπώς περιλαμβάνονται και στο προσχέδιο των Κανονισμών με τις υποχρεώσεις της τοπικής αρχής. Άμεση επίσης εφαρμογή τους, σημειώνει, προβλέπεται στους δήμους της Λευκωσίας και σε συμπλέγματα κοινοτήτων μέσα από σχετικό έργο συγχρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Συνοχής.
Σε άλλο σημείο των απαντήσεων του ο Υπουργός επισημαίνει ότι τα έργα που προανέφερε βοηθούν την τοπική αρχή να δημιουργήσει τις κατάλληλες υποδομές για την προώθηση συστημάτων χωριστής συλλογής στα ρεύματα χαρτί, μέταλλο, πλαστικό, γυαλί αλλά και οργανικό, και τονίζει πως με αυτά «θεωρείται ότι θα εκπληρωθεί σε σημαντικό βαθμό η εν λόγω πρόνοια της νομοθεσίας».
Φυσικά, συμπληρώνει, η πρόνοια αυτή θα συμπληρωθεί μέσα από την ολοκλήρωση των κανονισμών που θέτουν την υποχρέωση της ύπαρξης συστημάτων χωριστής συλλογής προς την τοπική αρχή ενώ παράλληλα θα συνεχίσει να ενισχύεται και με άλλα νομοθετήματα, που προβλέπονται στο ΣΔΔΑ, για την υιοθέτηση της ευθύνης του παραγωγού για διάφορα προϊόντα που καταλήγουν ως απόβλητα να εμπίπτουν στα πιο πάνω ρεύματα.