Στο περιοδικό IN Business έδωσε πρόσφατα μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής της ΑΗΚ ο κ. Αντώνης Πατσαλής.
Όπως υποστήριξε, η Κύπρος είναι δύσκολο να καταστεί ενεργειακός κόμβος, στο παρόν στάδιο, όμως είχε την ευκαιρία να στήσει υποστηρικτική βιομηχανία, εξυπηρετώντας τις σχετικές εργασίες στην περιοχή. Το μεγάλο ερώτημα, όπως είπε, είναι αν θα έρθει και ποτέ το φυσικό αέριο στη χώρα μας. «Είναι απαραίτητο για εμάς, ώστε να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε την οικονομία, παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια στη χαμηλότερη δυνατή τιμή», σημείωσε. Η ΑΗΚ, πάντως, όπως κι αν έλθουν τα πράγματα, έχει τα πλάνα της, άλλα εν ενεργεία και αρκετά στα σκαριά.
Λίγο πριν από την εκπνοή της θητείας του, ο Αντώνης Πατσαλής αποδέχθηκε πρόταση του IΝ Business να μιλήσει για πλείστες παραμέτρους του έργου και των κυριότερων δράσεων της ΑΗΚ στο σύγχρονο ενεργειακό περιβάλλον, όπως και για τα βασικά πλάνα της Αρχής.
Για τους σχεδιασμούς που προσλαμβάνουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες διαστάσεις, ειδικά σήμερα, που η ενέργεια καταλαμβάνει πρωτιές στο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, με τις προσδοκίες να καταστεί η χώρα μας ενεργειακό κέντρο. «Δύσκολο, εκτός κι αν αλλάξουν κάποια δεδομένα», μας ανέφερε ο συνομιλητής μας, επισημαίνοντας όμως, ότι «η μεγάλη ευκαιρία, που έχει η Κύπρος, είναι να κτίσει μία βιομηχανία υποστηρικτική στις δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν στην Ανατολική Μεσόγειο για την εξεύρεση κοιτασμάτων».
Όπως είπε, τα έργα - οι αγωγοί που θα κατασκευαστούν για να έρθει το φυσικό αέριο στην Κύπρο -, πρέπει να είναι οικονομικά βιώσιμα, πράγμα δύσκολο: «Δεν υπάρχει, εξάλλου, λόγος εξεύρεσης επενδυτή για τη δημιουργία σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου (ΥΦΑ) στην Κύπρο, όταν αυτό μπορεί να το προσφέρει η γειτονική Αίγυπτος. Οι σχεδιασμοί δεικνύουν ότι δεν θα γίνει στην Κύπρο σταθμός υγροποίησης». Ο κ. Πατσαλής εξήγησε ότι το ΥΦΑ είναι διαφορετικό προϊόν από το διασωλημένο κι έχει πολλαπλάσιο κόστος. Το υγροποιημένο παγκόσμια καταναλώνεται σε ποσοστά 40% στην Ιαπωνία και 30% στην Κορέα, ενώ άρχισε να αυξάνεται σε Ινδία, Κίνα και Αίγυπτο: «Η Ευρώπη δεν καταναλώνει σημαντικές ποσότητες, καθότι είναι ασύμφορο, ενώ η Αίγυπτος, αρκετά διψασμένη για φυσικό αέριο, θα το καταναλώνει η ίδια, άρα δεν θα το στέλνει ούτε στην Κύπρο ούτε κι αλλού». Στο ίδιο πλαίσιο, ο κ. Πατσαλής εξέφρασε απορία για τη χρησιμότητα διεξαγωγής δεύτερης μελέτης για την έλευση (ΥΦΑ) στη χώρα μας: «Το Υπουργικό Συμβούλιο έδωσε εντολή στη Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) να φέρει μελετητές, οι οποίοι καλούνται μέχρι τον Μάρτιο να συμβουλεύσουν για την καταλληλότερη τεχνολογία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εισαγωγή του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο. Όμως, για το ίδιο θέμα μελέτη έχει ήδη διεξαχθεί και από την Aduantica». Επεσήμανε ότι, στο παρόν στάδιο, το υγροποιημένο αέριο δεν είναι φθηνό κι είναι δύσκολο να ανταγωνιστεί το μαζούτ. «Τα πράγματα, όμως, θα γίνουν πολύ ανταγωνιστικά μεταξύ των δύο καυσίμων, αν βρεθεί τρόπος αποσύνδεσης της τιμής μπρεντ από τη διεθνή τιμή του υγροποιημένου φυσικού αερίου», σημείωσε.
Γιατί ο τόπος έχει ανάγκη την ΑΗΚ
Αγγίζοντας το κεφάλαιο της συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής, ο ίδιος εξέφρασε την εκτίμηση ότι το καταναλωτικό προφίλ του Κύπριου καθιστά δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αναπτυχθεί στο παρόν στάδιο ανταγωνισμός στον τομέα, γι’ αυτό κι ο τόπος έχει ακόμα ανάγκη την ΑΗΚ: «Θα εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό ενεργειακό παράγοντα, φτάνει να μην προβαίνει σε αλόγιστες επενδύσεις και δαπάνες, τις οποίες στο τέλος επωμίζεται ο καταναλωτής». Τόνισε ότι στην Κύπρο η μέγιστη ημερήσια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας είναι διπλάσια της ελάχιστης, ενώ η μέγιστη εποχική τρεις φορές μεγαλύτερη της ελάχιστης εποχικής, κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να την ικανοποιούμε, κατά τους μήνες Ιούλιο - Αύγουστο, αναπτύσσοντας υποδομές με χαμηλό βαθμό εκμετάλλευσης. Ανέφερε ότι ο ανταγωνισμός στην αγορά θα βελτιώσει τον τρόπο λειτουργίας της και θα μειώσει το πραγματικό κόστος, υπογραμμίζοντας την υποχρέωση της Αρχής Ηλεκτρισμού να πωλεί χονδρικώς ηλεκτρική ενέργεια στην ίδια διατίμηση σε όλους τους προμηθευτές, μη εξαιρουμένου του δικού της: «Είμαστε νομικά υπόχρεοι να πουλούμε σε χονδρική διατίμηση με τον ίδιο τρόπο τόσο στον δικό μας προμηθευτή όσο και στους άλλους, οι οποίοι, ενδεχομένως, να προσφέρουν ηλεκτρική ενέργεια στον καταναλωτή σε χαμηλότερη τιμή από τη λιανική διατίμηση της ΑΗΚ. Σ’ αυτό το πλαίσιο δεν προσπαθούμε να βάλουμε προσκόμματα στους ανεξάρτητους προμηθευτές, τουναντίον η ρύθμιση τους διευκολύνει».
Αναμένοντας τον ανταγωνισμό
Η ΑΗΚ επηρεάζεται σε θέματα ανταγωνισμού περισσότερο στους τομείς της παραγωγής και της προμήθειας κι αυτός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο, μετά την έκδοση των ρυθμιστικών αποφάσεων του Ιουλίου του 2014, αποφάσισε να οργανωθεί σε δύο επιχειρηματικές μονάδες, στο ανταγωνιστικό και μονοπωλιακό κομμάτι, αντίστοιχα, την παραγωγή - προμήθεια και τα δίκτυα. Ο ρυθμιστής ανέθεσε στην ΑΗΚ την αποκλειστική ευθύνη να έχει όλες τις υποδομές και τους απαραίτητους ανθρώπινους πόρους για να καταμετρούνται οι καταναλώσεις: «Μετά την ανάθεση αυτή δεν υπάρχει λόγος για σοβαρές επενδύσεις από μέρους των ανεξάρτητων προμηθευτών, οι οποίοι απλώς θα χρησιμοποιήσουν το τι προσφέρεται επικοινωνιακά για προσέλκυση πελατών. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι κάτι τέτοιο δεν λειτούργησε σε μεγάλο βαθμό στο εξωτερικό. Εμείς, όμως, αναμένουμε ότι μέσα από τον ανταγωνισμό θα βελτιωθούμε ακόμα περισσότερο». Ο κ. Πατσαλής τόνισε ότι τον τελευταίο καιρό παρατηρείται σοβαρή βελτίωση στα οικονομικά της ΑΗΚ: «Το 2012 - 2013 αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες. Σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα, όμως, η Αρχή κατάφερε να διορθώσει την οικονομική της κατάσταση. Σ’ αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι βρισκόμασταν σε μια υφεσιακή περίοδο και δεν προβήκαμε σε σημαντικές δαπάνες για αναπτυξιακά έργα. Τώρα, όμως, μπορούμε να τα πραγματοποιήσουμε, με τη βοήθεια διεθνών και ευρωπαϊκών τραπεζών, αφού ως αξιόπιστος οργανισμός, έχουμε την ευχέρεια να λαμβάνουμε δάνεια με μακροχρόνια αποπληρωμή και με πολύ χαμηλό κόστος κεφαλαίου».
Όσον αφορά στο μονοπωλιακό δίκτυο της ΑΗΚ, οι στόχοι είναι συγκεκριμένοι: Να αναπτυχθεί σε ένα έξυπνο δίκτυο, το οποίο θα δύναται να φιλοξενήσει φωτοβολταϊκή ή άλλη ηλεκτροπαραγωγή και να μπορεί να διαθέτει υποδομές αποθήκευσης χαμηλού κόστους. Στο ανταγωνιστικό μέρος, δηλαδή την παραγωγή, μέχρι το τέλος της δεκαετίας θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση των αντιρρυπαντικών τεχνολογιών στις μονάδες της ΑΗΚ, ενόψει του γεγονότος ότι οι ελαφρύνσεις, οι διευκολύνσεις και οι παρεκκλίσεις, που έχει σε σχέση με τις εκπομπές των ρύπων, λήγουν το 2020. Επιπρόσθετα, από το 2020 έως και το 2023 θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις στη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή είτε από την Αρχή Ηλεκτρισμού είτε από άλλους. Η ΑΗΚ δεν έχει καταλήξει ακόμα πότε θα κτιστεί νέα μονάδα ούτε τον τύπο της: «Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, ενώ θα ακολουθήσει κι άλλη ενόψει των νέων δεδομένων, το σύστημα της Κύπρου, όχι απλώς της Αρχής Ηλεκτρισμού, χρειάζεται ενίσχυση της επάρκειάς του σε ηλεκτροπαραγωγική ικανότητα το αργότερο μέχρι το 2023, με τη λήξη και τον τερματισμό της άδειας λειτουργίας του συμβατικού ηλεκτροπαραγωγού σταθμού της Δεκέλειας».
Όπως εξήγησε, θα αρχίσει μελέτη, με τη βοήθεια συμβούλων, ώστε να διερευνηθούν οι ανάγκες του ηλεκτρικού συστήματος της Κύπρου, ο τύπος της μονάδας και ο χώρος εγκατάστασης, λαμβάνοντας υπόψη διάφορους περιοριστικούς παράγοντες που θέτει ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς, σε σχέση με την αξιοπιστία του συστήματος: «Συμφωνούμε με τον διαχειριστή ότι δεν πρέπει να παραμείνουμε σ’ ένα μοναδικό σημείο παραγωγής στο Βασιλικό, αλλά να υπάρχει παραγωγική ικανότητα και σε δεύτερο χώρο, καθώς αυτό ενισχύει την αξιοπιστία του συστήματος μεταφοράς. Θα λάβουμε όλα τα θέματα υπόψη και θα καταλήξουμε στη μονάδα για την οποία θα αιτηθούμε αδειοδότηση σε ένα με ενάμισι χρόνο».
Σήμερα η ΑΗΚ διαθέτει τρεις χώρους ηλεκτροπαραγωγής, στη Μονή, το Βασιλικό και τη Δεκέλεια. Η Μονή δεν είναι πλέον βιομηχανική ζώνη, οπότε στόχος είναι η επόμενη μονάδα να κτιστεί αλλού και κατά πάσα πιθανότητα στην περιοχή Δεκέλειας.
Πρέπει, επίσης, να ληφθούν αποφάσεις για τις αντιρρυπαντικές τεχνολογίες και για το αν η Αρχή θα προχωρήσει με την ολοκλήρωση της μετατροπής καύσης του φυσικού αερίου στις μονάδες του Βασιλικού.
Θέματα σε πρώτο πλάνο
Ένα από τα βασικά θέματα, που έχει σήμερα η ΑΗΚ ενώπιόν της, είναι αυτό των αντιρρυπαντικών τεχνολογιών, το κόστος των οποίων είναι αρκετά ψηλό: «Οι νέες απαιτήσεις για μειωμένους ρύπους επιβάλλουν να εγκαταστήσουμε τεχνολογίες και για τα τρία ελεγχόμενα είδη βιομηχανικών ρύπων - τα οξείδια αζώτου και θείου και τα σωματίδια, δηλαδή, τη σκόνη που εκπέμπεται από τα φουγάρα - τα οποία αποτελούν υποχρέωση των ιδιοκτητών να λειτουργούν κάτω από συγκεκριμένα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα άλλο ζήτημα παραγωγικής δραστηριότητας, το οποίο την ενδιαφέρει σε μεγάλο βαθμό, θέλοντας να έχει αναβαθμισμένο ρόλο στην ανάπτυξή του, είναι αυτό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ).
Σήμερα, η Αρχή Ηλεκτρισμού επεξεργάζεται και προωθεί συγκεκριμένα έργα, όπως:
• Συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με συγκεκριμένη εταιρεία, την οποία έχει επιλέξει διαγωνιστικά για τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου στην επαρχία της Λευκωσίας.
• Έργο στην περιοχή Ακρωτηρίου στη Λεμεσό.
• Συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου για το φωτοβολταϊκό πάρκο που αναπτύσσεται από το Πανεπιστήμιο στη νεκρή ζώνη.
Συνεργασία με την Τσιμεντοποιία Βασιλικού, εφόσον η τελευταία εξασφαλίσει τις άδειες, για δικό της φωτοβολταϊκό - αυτοπαραγωγικό πάρκο.
• Μετά από καταρχήν συμφωνία με τον Υπουργό Παιδείας προγραμματίζεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες σχολείων. Η σχετική πρόταση της ΑΗΚ προς το Υπουργείο Παιδείας στάλθηκε για νομοτεχνική επεξεργασία και σύντομα αναμένεται ότι θα ακολουθήσουν οι υπογραφές.
«Στην ΑΗΚ δεν θεωρούμε τα ανανεώσιμα ανταγωνιστικά, αλλά συμπληρωματικά προς το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε, όμως, είναι οι επενδύσεις αυτές να μειώνουν το κόστος του και όχι να το αυξάνουν», υπογράμμισε ο κ. Πατσαλής, φέρνοντας ως παράδειγμα το πραγματικό κόστος χρήσης δικτύου του Συστήματος Συμψηφισμού Μετρήσεων (net metering - PV's Photovoltaic), το οποίο είναι ψηλότερο από εκείνο που ρύθμισε η ΡΑΕΚ. Σύμφωνα με τους Συμβούλους των Διατιμήσεων της ΑΗΚ (Economic Consulting Associates - ECA), το πραγματικό κόστος χρήσης Δικτύου, Επικουρικών και Άλλων Υπηρεσιών της ΑΗΚ είναι €72,60 το χρόνο ανά εγκατεστημένο kW Φωτοβολταϊκού Συστήματος ενώ αυτό που ρύθμισε η ΡΑΕΚ με την Απόφασή της 909/2013, ημερομηνίας 1ης Ιουλίου 2013, είναι €37,03 ανά εγκατεστημένο kW Φωτοβολταϊκού Συστήματος. «Μια τέτοια επένδυση μπορεί να αυξήσει το κόστος συστήματος, το οποίο καλείται να πληρώσει ο καταναλωτής», τόνισε, προσθέτοντας ότι «στο πλαίσιο των νέων διατιμήσεων το κόστος χρήσης δικτύου, νομίζω, είναι ένα θέμα που θα ξαναμελετηθεί.
Τα φωτοβολταϊκά συστήματα με συμψηφισμό (net metering) είναι σημαντικά, όμως λίγα μπορούν να συνεισφέρουν στην επίτευξη των στόχων της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι το 2020. Δεν υπάρχει κορεσμός, καθώς διατίθενται αρκετές στέγες για να τα φιλοξενήσουν, αλλά η δυνατότητα του κόσμου να τα χρηματοδοτήσει είναι περιορισμένη». Ο ίδιος διευκρίνισε, πάντως, ότι η ΑΗΚ δεν ανταγωνίζεται τους εγκαταστάτες συστημάτων φωτοβολταϊκών, αντίθετα ενισχύει τη δουλειά τους με τη γνώση που διαθέτει. Υπενθυμίζεται ότι με βάση νόμο του 2003 και μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αρχή Ηλεκτρισμού δεν είναι ο μοναδικός φορέας, οικονομικός ή επιχειρηματικός, που ασχολείται με τα θέματα του ηλεκτρισμού. Έχουν εισαχθεί νέοι θεσμοί, όπως, ο Ρυθμιστής και ο Διαχειριστής, ενώ υπάρχουν οικονομικοί φορείς, οι οποίοι εντάχθηκαν στη φιλελευθεροποιημένη αγορά και σήμερα περιορίζονται μόνο στην ανανεώσιμη ηλεκτροπαραγωγή. Πρόκειται για τα μεγάλα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, που είναι ενταγμένα στο σχέδιο στήριξης του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού.
Για το θέμα της αύξησης του τέλους για τις ΑΠΕ, ο κ. Πατσαλής ανέφερε ότι αρμόδιο είναι το Υπουργείο Ενέργειας. Στην περίπτωση που περάσει η πρότασή του για οριζόντια αύξηση από €0,005/Kwh σε €0,0135/Kwh, το κόστος για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στους λογαριασμούς της ΑΗΚ, για ένα μέσο νοικοκυριό, θα ανέλθει στα €65 από €24 που είναι σήμερα. Η συγκεκριμένη πρόταση έχει στόχο την κάλυψη του ελλείμματος του ταμείου των ΑΠΕ, το οποίο ανέρχεται στα €22.5 εκατ. και το συνολικό οφειλόμενο ποσό από το ταμείο αυτό προς την ΑΗΚ ανερχόταν στα €11.4 εκατ. μέχρι την 31η Ιανουαρίου του 2016. Ο ρόλος της Αρχής είναι καθαρά εισπρακτικός και δεν έχει λόγο ούτε στον τρόπο κάλυψης του σχετικού ελλείμματος ούτε και στο πώς θα μπορέσει το ταμείο να καταστεί βιώσιμο. Η ΑΗΚ κατέθεσε πρόταση που έχει στόχο τη μείωση της επίπτωσης στον καταναλωτή και την οικονομία, με τον καθορισμό περιόδου ισχύος του νέου τέλους και αποπληρωμής της ΑΗΚ μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2019.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ
Η ΑΗΚ είχε κηρυχθεί οικονομικός φορέας προς αποκρατικοποίηση, αλλά τον περασμένο Ιανουάριο το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποσύρει το συγκεκριμένο διάταγμα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Κυβέρνηση δεν θα ξαναμελετήσει το νομικό καθεστώς της. Στο παρόν στάδιο διεξάγεται μια μεγάλη εργασία για τον λειτουργικό της διαχωρισμό, ο οποίος γίνεται υπό την εποπτεία και στη βάση των αποφάσεων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Η επίσημη περίοδος έναρξης της επόπτευσης της λειτουργικά διαχωρισμένης καθετοποιημένης επιχείρησης είναι η 1η προσεχούς Δεκεμβρίου και ήδη βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο η εφαρμογή του προγράμματος συμμόρφωσης με τις ρυθμιστικές αποφάσεις.
Το project ESCO-AHK
Ένα μεγάλο project, στο οποίο επεκτείνεται η ΑΗΚ, είναι η δημιουργία της εταιρείας ESCO-AHK Energy Services Company. Με τη δημιουργία της η Αρχή θα μπορεί να υποβάλλει ολοκληρωμένες προτάσεις για πραγματοποίηση έργων εξοικονόμησης ενέργειας σε όλους τους τομείς. Η ΡΑΕΚ, για παράδειγμα, κατέταξε τον οδικό φωτισμό στις μη ρυθμιζόμενες δραστηριότητες, με αποτέλεσμα οι δήμοι και οι κοινότητες να έχουν την ευχέρεια επιλογής της εταιρείας που θα τις εξυπηρετεί, πέραν της ΑΗΚ.
Η κάθε εταιρεία δύναται να αναλάβει την ανάπτυξη, τη λειτουργία και τη συντήρηση του οδικού φωτισμού που εμπίπτει εντός των γεωγραφικών τους ορίων. Η ESCO-AHK θα μπορεί, για παράδειγμα, να προχωρήσει σε αναβάθμιση του συστήματος οδικού φωτισμού μιας περιοχής, με γνώμονα την εξοικονόμηση ενέργειας.
Από το 1952
Η ΑΗΚ είναι κρατικός οργανισμός με μακρά ιστορία από το 1952. Πολιτικός προϊστάμενος είναι ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού. Πραγματοποιεί όλες τις δραστηριότητες που εκτελούνται σ’ ένα ηλεκτρικό σύστημα - παραγωγή, μεταφορά, διανομή και προμήθεια. Είναι ένας φορέας ο οποίος δύναται, με βάση και το Σύνταγμα, να καταθέτει στη Βουλή κανονισμούς, οι οποίοι επηρεάζουν τη λειτουργία της.
Facts & Figures
Η ΑΗΚ ΣΗΜΕΡΑ
Προσωπικό: 1.999
Σύνολο εσόδων το 2015:
€630.541εκατ., με μείωση 18,8% σε σχέση με το 2014
Καθαρό κέρδος το 2015:
€60.378 εκατ., με αύξηση 43,8% σε σχέση με το 2014