Η ΡΑΕΚ οδηγεί την Κύπρο στην Ενεργειακή Ένωση 

Στοχεύοντας στην επίτευξη των υψηλών ενεργειακών και κλιματικών στόχων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Ενεργειακής Ένωσης ο πρόεδρος της ΡΑΕΚ αναλύει τις προοπτικές, τα δεδομένα και το νέο μοντέλο της αγοράς ηλεκτρισμού.
 
Κύριε Πουλλικκά, πως θα περιγράφατε το ενεργειακό μοντέλο της Κύπρου;
Σήμερα βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο όπου ώριμες αειφόρες τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να συμμετέχουν στις ηλεκτρικές αγορές. Η ΡΑΕΚ προχώρησε στη λήψη μιας δέσμης εξαιρετικά σημαντικών αποφάσεων που καθορίζουν το νέο Ρυθμιστικό πλαίσιο για τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρισμού με έμφαση στην ασφάλεια του εφοδιασμού, την προστασία των καταναλωτών και τη διασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού μέσα από την ανάπτυξη μιας οικονομικά βιώσιμης και αποδοτικής αγοράς ηλεκτρισμού και τη δυνατότητα συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ανταγωνιστική αγορά.
Η ΡΑΕΚ έκδωσε Ρυθμιστική Απόφαση που καθορίζει το λεπτομερή σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρισμού (γνωστό ως το νέο μοντέλο αγοράς ηλεκτρισμού) με τρόπο που να διευκολύνεται η ενεργοποίηση του υγιούς ανταγωνισμού και έδωσε οδηγίες στο Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου να ενεργοποιήσει τις απαιτούμενες από το Νόμο ενέργειες για τη σύνταξη νέων Κανόνων Αγοράς Ηλεκτρισμού και την αναθεώρηση, όπου απαιτείται, των Κανόνων Μεταφοράς και Διανομής για την πλήρη εφαρμογή της Ρυθμιστικής Απόφασης.
 
Τι περιλαμβάνει αυτή η απόφαση;
Η Ρυθμιστική Απόφαση της ΡΑΕΚ περιλαμβάνει κυρίως τη δυνατότητα για την εισαγωγή ανταγωνισμού στους τομείς της παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο το όφελος για τον τελικό καταναλωτή, αλλά και διατηρώντας τα ψηλά επίπεδα ασφάλειας και αξιοπιστίας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόσθετα, εισάγονται ρυθμίσεις με τις οποίες θα διευκολυνθούν οι παραγωγοί με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να ενταχθούν στην αγορά, στα επιτρεπτά φυσικά πλαίσια που καθορίζουν την ασφαλή και αξιόπιστη λειτουργία του μικρού και απομονωμένου ηλεκτρικού συστήματος της Κύπρου. Αυτό επιτυγχάνεται τόσο με την εισαγωγή της Προ-ημερήσιας Αγοράς Κοινοπραξίας Ισχύος, όσο και με τη δυνατότητα Διμερών Συμβάσεων μεταξύ παραγωγών, που στην περίπτωση της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου που κατέχει δεσπόζουσα θέση, θα είναι ρυθμιζόμενες.
Πρωταρχική έγνοια και υποχρέωση της ΡΑΕΚ, είναι η ηλεκτρική ενέργεια στο μέλλον, η οποία θα παράγεται από αειφόρες τεχνολογίες να παρέχεται στον τελικό καταναλωτή στο χαμηλότερο δυνατό κόστος, το οποίο αναμένεται να επιτευχθεί με την εισαγωγή ανταγωνισμού στην παραγωγή και προμήθεια ηλεκτρισμού.
 
Πως οραματίζεστε το ενεργειακό μέλλον της Κύπρο σε 10 χρόνια;
Αν και το πολύ σωστό ερώτημά σας αναφέρεται σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του ενεργειακού τομέα δηλαδή για τους τομείς του ηλεκτρισμού, της θέρμανσης και της ψύξης, των γηγενών υδρογονανθράκων, των μεταφορών και της εξοικονόμησης ενέργειας, θέματα για τα οποία έχω τοποθετηθεί τεκμηριωμένα τα τελευταία χρόνια σε σειρά βιβλίων μου παραθέτοντας τα βήματα και τις στρατηγικές που θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα μας, θα ήθελα να επικεντρωθώ στα θέματα των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που αφορούν τις εξουσίες της ΡΑΕΚ.
Επιτρέψετε μου να δώσω μια σύντομη περιγραφή της μεγάλης εικόνας που δεν είναι άλλη από την Ενεργειακή Ένωση. Μια προληπτική πολιτική της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής που η Κύπρος ως κράτος μέλος της Ε.Ε. συμμετέχει για την υλοποίηση της.
Στο επίκεντρο της Ενεργειακής Ένωσης βρίσκονται οι πολίτες αφού οι τιμές της ενέργειας πρέπει να είναι προσιτές και ανταγωνιστικές. Η ενέργεια πρέπει να είναι ασφαλής και βιώσιμη και να υπάρχει μεγαλύτερος ανταγωνισμός με μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής για κάθε καταναλωτή αφού όπως διαπιστώθηκε στις ευρωπαϊκές χώρες, οι καταναλωτές έχουν ελάχιστες δυνατότητες επιλογής προμηθευτή και συνεχίζει να επικρατεί αδιαφάνεια και έλλειψη ελέγχου στο ενεργειακό κόστος.
Επίσης, για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι 40% υψηλότερη και η τιμή φυσικού αερίου 3 και 4 φορές υψηλότερη από τις τιμές που ισχύουν στις ΗΠΑ.
Η δέσμη μέτρων για την Ενεργειακή Ένωση έχει ως στόχο να εξασφαλίσει προσιτή, ασφαλή και βιώσιμη ενέργεια για την Ευρώπη και τους πολίτες της. Συγκεκριμένα μέτρα καλύπτουν πέντε κεντρικούς τομείς μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η ενεργειακή ασφάλεια, η ενεργειακή απόδοση και η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
 
Ποιο είναι το όραμα και οι στόχοι αυτής της ενεργειακής Ένωσης;
Το όραμα της Ενεργειακής Ένωσης, είναι ένα ολοκληρωμένο ενεργειακό σύστημα για το σύνολο της Ευρώπης, όπου η ενέργεια θα διακινείται ελεύθερα μεταξύ των συνόρων των κρατών, με κανόνες ανταγωνισμού, με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των πηγών και με ένα αξιόπιστο ενοποιημένο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο.
Σκοπός της στρατηγικής για την Ενεργειακή Ένωση είναι να βοηθήσει στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων που έχουν συμφωνηθεί για το 2030 και να διασφαλίσει ότι η ΕΕ θα γίνει ο παγκόσμιος πρωταθλητής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η επίτευξη αυτών των στόχων προϋποθέτει μια ριζική μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και τον επανασχεδιασμό της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Αυτές και άλλες δεσμεύσεις συνοδεύουν το σχέδιο δράσης για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων στους τομείς της ενέργειας και της πολιτικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Τα βασικά σημεία του σχεδιασμού για την ένωση των ενεργειακών συνόρων εντός της ΕΕ είναι η θέσπιση νέας νομοθεσίας για τον επανασχεδιασμό και την αναμόρφωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η μεγαλύτερη διαφάνεια στις συμβάσεις φυσικού αερίου, η ανάπτυξη ολοκληρωμένης περιφερειακής συνεργασίας με σκοπό την ενοποίηση της αγοράς υπό ισχυρότερο κανονιστικό πλαίσιο, η θέσπιση νέου νομοθετικού πλαισίου για τη διασφάλιση της προμήθειας με ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο, και η αύξηση της χρηματοδότησης από την ΕΕ με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ή ένα νέο πακέτο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η στρατηγική της ΕΕ για την Ενεργειακή Ένωση αφορά, πρωτίστως, τα κράτη μέλη που σήμερα αδυνατούν να διαπραγματευτούν και αναγκάζονται να εισάγουν ενέργεια με δυσμενείς όρους στις συμβάσεις προμήθειας, ως αποτέλεσμα της γεωγραφικής τους θέσης όπως είναι η Κύπρος. Για τα κράτη μέλη που προμηθεύονται ενέργεια με δυσμενέστερους όρους και μεγαλύτερες τιμές, η Ενεργειακή Ένωση αναμένεται να αποφέρει θετικά αποτελέσματα προσφέροντας τη δυνατότητα για μείωση του ενεργειακού κόστους.
Όσον αφορά το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου, μιλάμε για μια μικρή και προς το παρόν απομονωμένη αγορά ηλεκτρισμού και ανύπαρκτη αγορά φυσικού αερίου. Για τα επόμενα 10 χρόνια, θα έλεγα και μέχρι το 2030, η ενεργειακή στρατηγική έχει ήδη χαραχθεί μέσω της Ενεργειακής Ένωσης μέρος της οποίας είναι και η χώρα μας.
 
Τι πρέπει να γίνει από τώρα για να τα καταφέρουμε; Ποια είναι τα βασικά βήματα;
Τα βήματα που πρέπει να γίνουν περιγράφονται στο σύστημα διακυβέρνησης της Ενεργειακής Ένωσης αφού αποτελεί το εργαλείο για την αποτελεσματική και αποδοτική οικοδόμηση της Ενεργειακής Ένωσης. Με αυτό τον τρόπο αναμένεται ότι θα επιτευχθούν οι ενεργειακοί στόχοι της ΕΕ αφού το σύστημα διακυβέρνησης θα ενσωματώσει τον στρατηγικό́ σχεδιασμό και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με την υλοποίηση των πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια και θα ενισχύσει σημαντικά το συντονισμό μεταξύ των υπευθύνων για την κλιματική και ενεργειακή πολιτική σε ευρωπαϊκό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Το βασικότερο στοιχείο του συστήματος διακυβέρνησης είναι το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα που θα εγκριθεί από κάθε κράτος μέλος, συνοδευόμενο από εκθέσεις προόδου κατά́ την υλοποίηση του εθνικού σχεδίου. Το πρώτο εθνικό σχέδιο θα πρέπει να ολοκληρωθεί από την Κύπρο περί το τέλος του 2019 και θα καλύπτει την περίοδο από το 2021 έως το 2030. Θα ενσωματώνει στοιχεία για την ενέργεια και το κλίμα, πρέπει να είναι ολιστικό και να αντικατοπτρίζει τις πέντε διαστάσεις της Ενεργειακής Ένωσης. Σημαντικά θέματα που θα περιλαμβάνονται αφορούν την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων αερίων του θερμοκηπίου, της περαιτέρω διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αειφόρων τεχνολογιών, της εξοικονόμησης ενέργειας και των ηλεκτρικών διασυνδέσεων για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού της ΕΕ.
 
Θα δούμε αύξηση στην παραγωγή και χρήση των ΑΠΕ και πως θα επιτευχθεί αυτό; 
Ήδη, όσον αφορά τον ηλεκτρισμό η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά το τέλος του 2015 έφτασε πάνω από το 8% και αναμένεται με βάση τους εθνικούς σχεδιασμούς να φτάσει στο 16% μέχρι το 2020. Με ορίζοντα το 2030 η αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και γενικά των αειφόρων τεχνολογιών αναμένεται να επιτευχθεί με την λειτουργία του νέου μοντέλου αγοράς ηλεκτρισμού που έχω περιγράψει. Βρίσκονται υπό εξέλιξη διάφορες μελέτες που αφορούν την διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή με χρονικό ορίζοντα πέραν του 2030 όπου αξιολογούμε, τόσο τεχνικά αλλά και οικονομικά, τις αναγκαίες υποδομές αλλά και τα αναγκαία συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρισμού και τις πιθανές ηλεκτρικές διασυνδέσεις που θα χρειαστούν.
 
Ποιοι είναι οι στόχοι της ΡΑΕΚ για τα επόμενα πέντε χρόνια;
Η ΡΑΕΚ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση μιας σταθερής και υγιούς αγοράς ενέργειας στους τομείς του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου. Στο πλαίσιο αυτό, η ΡΑΕΚ εργάζεται συλλογικά, συντονισμένα και με υπευθυνότητα εντός των πλαισίων των προνοιών της Νομοθεσίας και ακολουθώντας τις κατευθύνσεις της ενεργειακής πολιτικής της Κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις του δύσκολου έργου που της έχει ανατεθεί.
Στο σύνολο των βραχυπρόθεσμων ενεργειών της ΡΑΕΚ, δηλαδή για τα επόμενα πέντε χρόνια, εντάσσεται ο εκσυγχρονισμός των Κανονισμών αδειοδότησης ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, η δημιουργία πλαισίου αγοράς φυσικού αερίου, καθώς και η υλοποίηση του νέου μοντέλου αγοράς ηλεκτρισμού. Παράλληλα, δρομολογείται η ολοκλήρωση των διαδικασιών για τις νέες διατιμήσεις ηλεκτρισμού αλλά και η ολοκλήρωση του λειτουργικού και λογιστικού διαχωρισμού της ΑΗΚ. Ζωτικής σημασίας κρίνεται και η εκπλήρωση των στόχων για τις ΑΠΕ για το 2020.
Είναι λογικό και αναμενόμενο πως για να επιτευχθούν οι πιο πάνω στόχοι, είναι αναγκαία η εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων, ειδικά σε ανθρώπινο δυναμικό, αφού η ΡΑΕΚ είναι σοβαρά υποστελεχωμένη. Γι’ αυτό η συμβολή του κράτους στην έγκριση και την αποπαγοποίηση των σχετικών θέσεων ανθρώπινου δυναμικού είναι πολύ σημαντική.
 
Πως διαμορφώνεται το ενεργειακό σκηνικό στην Κύπρο με την ΑΗΚ να διατηρεί το μονοπώλιο;
Για να μπορέσουμε να μεταβούμε από τη σημερινή κατάσταση σε μια κατάσταση χαμηλών εκπομπών άνθρακα με τη χρήση αειφόρων τεχνολογιών, χρειάζεται η ΑΗΚ να παραμείνει ισχυρή τόσο σε ανθρώπινους πόρους αλλά και σε τεχνογνωσία.
Παράλληλα, χρειάζεται να γίνει με σωστό και διάφανο τρόπο ο Λογιστικός και ο Λειτουργικός Διαχωρισμός της ΑΗΚ στη βάση των Ρυθμιστικών  Αποφάσεων της ΡΑΕΚ. Οφείλουμε δημόσια να αναγνωρίσουμε ότι η ΑΗΚ στο σύνολό της Διοικητικό Συμβούλιο, Διεύθυνση και εργαζόμενοι, ανταποκρίνονται ουσιαστικά και με πολλές ενέργειες προς την κατεύθυνση της συμμόρφωσής με τις Ρυθμιστικές Αποφάσεις.
Ήδη, ο Λογιστικός Διαχωρισμός βρίσκεται υπό εξέταση από τη ΡΑΕΚ και σύντομα θα δώσουμε στην ΑΗΚ τις πρώτες κατευθυντήριες γραμμές για βελτιώσεις και πλήρη συμμόρφωση. Η επίβλεψη θα είναι συνεχής.
Όσον αφορά το Λειτουργικό Διαχωρισμό, ο οποίος βρίσκεται σε εξέλιξη, η ΑΗΚ έχει αποστείλει προς τη ΡΑΕΚ σχετικό χρονοδιάγραμμα συμμόρφωσης, το οποίο παρακολουθείται σε μηνιαία βάση. Έχουμε ήδη ενημερώσει την ΑΗΚ ότι με την εφαρμογή του Λειτουργικού Διαχωρισμού περί τα τέλη του 2016 θα προχωρήσουμε αρχές του 2017 σε έλεγχο κατά πόσο η εφαρμογή συνάδει με την Ρυθμιστική Απόφαση ώστε να γίνουν οι κατάλληλες διορθώσεις.
Με το Λογιστικό και Λειτουργικό Διαχωρισμό σε συνδυασμό με τη Ρυθμιστική Απόφαση για το νέο μοντέλο αγοράς ηλεκτρισμού και με τη Ρυθμιστική Απόφαση για την μεθοδολογία των νέων διατιμήσεων, η νέα εποχή για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο έχει αρχίσει με την δυνατότητα εισδοχής νέων παικτών τόσο στην ηλεκτροπαραγωγή αλλά και στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Μια εποχή που θα ετοιμάσει και θα οδηγήσει την Κύπρο στην Ενεργειακή Ένωση.