Α. Πατσαλής: Καμπανάκι για επανασχεδιασμό του ηλεκτρικού συστήματος 

Να μην παρασυρόμαστε από το ευκαιριακό κέρδος και να φροντίσουμε για τη λύση του κυπριακού συστήνει ο γενικός διευθυντής της ΑΗΚ, Αντώνης Πατσαλής, αν θέλουμε να γίνουμε ενεργειακό κέντρο. Ο ίδιος πάντως δεν αναμένει μεγάλες αλλαγές στο ενεργειακό σκηνικό της χώρας τα επόμενα δέκα χρόνια. Όπως, είπε ίσως δημιουργηθούν επιπλέον δεξαμενές, ωστόσο το μόνο σίγουρο είναι ότι η ΑΗΚ θα εξακολουθήσει να διατηρεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο. 

Κύριε Πατσαλή, η σημαίνει για την ΑΗΚ η παραμονή κάτω από τον  κρατικό έλεγχο;
Η ΑΗΚ από την ίδρυσή της παρέμεινε μόνη της, αναπτύσσοντας και το δίκτυό της αλλά και την παραγωγική απαιτούμενη ανάγκη του τόπου. Ένα μονοπωλειακό καθεστώς αυστηρά ελεγχόμενο από το κράτος. 
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης απέδειξε ότι είναι σε θέση να υποστηρίξει την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Είναι ένας οργανισμός ο οποίος αναλαμβάνει έργα και τα υλοποιεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ ανεπάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας, ούτε το 1974, ούτε το 2011 μετά το Μαρί. Στηρίζει διαχρονικά την οικονομική ανάπτυξη και ανάκαμψη του τόπου. 
Το δημόσιο δίκιο δεν δημιουργεί κατά ανάγκη στρεβλώσεις στη λειτουργία ενός οργανισμού αρκεί να εφαρμόζονται κανονισμοί και διαφανείς διαδικασίες. Μπορεί κάποτε αυτές οι διαδικασίες να είναι κάπως χρονοβόρες όμως υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες για την ορθολογιστική λειτουργία ενός τόσο μεγάλου οργανισμού. 
Σίγουρα, αντιμετωπίσαμε και σκάνδαλα όμως η ΑΗΚ συνεχώς βελτιώνεται και στην τελευταία έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, οι αναφορές στον Οργανισμό μας είναι ασήμαντες. Η ΑΗΚ έχει συνειδητά αποφασίσει να υπερασπιστεί τον καθετοποιημένο και λειτουργικά διαχωρισμένο χαρακτήρα της, στα πλαίσια του δημοσίου δικαίου. 

Πόσο ικανοποιημένοι νιώθετε από το ενεργειακό μοντέλο της Κύπρου;
Το σύστημα μας είναι μικρό, απομονωμένο και διχοτομημένο. Ένα ενοποιημένο δίκτυο θα είχε μια άλλη δυναμική. 
Όπως έχουν τα δεδομένα σήμερα, το σύστημα αναπτύχθηκε για να εξυπηρετήσει την οικονομική ανάπτυξη της νέας χιλιετηρίδας και αφορούσε τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή. Από το 2003 περίπου λήφθηκε η πολιτική απόφαση για τη χρήση εναλλακτικού καυσίμου, εντάσσοντας το αέριο πέρα από το υγρό καύσιμο. Έτσι, αναπτύχθηκε το σύστημα παραγωγής της Κύπρου που τυγχάνει αυστηρής κριτικής.
Λόγω της αποτυχίας μας να υλοποιήσουμε την απόφαση για έλευση φυσικού αεριού το μοντέλο της Κύπρου έχει πρόβλημα καθώς έγιναν τεράστιες επενδύσεις που δεν αξιοποιούνται. Έχουν εγκατασταθεί δύο ειδικές μονάδες για καύση φυσικού αερίου οι οποίες κόστισαν 400 εκατ. στον καταναλωτή. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν μόνο εναλλακτικό καύσιμο το οποίο φυσικά δεν συμφέρει σε σύγκριση με το μαζούτ και έτσι παραμένουν σχεδόν ανενεργές. Η μια από το 2008 και η δεύτερη από το 2011. Τις χρησιμοποιούμε μόνο σε περιόδους αιχμής αν δεν υπάρχει διαθέσιμη παραγωγική δυνατότητα από μονάδες ηλεκτρικές με χρήση μαζούτ. 

Τι μπορεί να αλλάξει για να βελτιωθούμε; 
Το ηλεκτρικό σύστημα σήμερα έχει ανάγκη από μονάδες οι οποίες δεν θα είναι αποκλειστικοί παραγωγοί διασυνδεδεμένοι με το ηλεκτρικό σύστημα αλλά θα εργάζονται παράλληλα με ανανεώσιμες μονάδες. 
Οι μονάδες σήμερα δεν μπορούν να υποστηρίζουν με ευκολία τη διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς δεν χτίστηκαν με αυτά τα χαρακτηριστικά. Χτίστηκαν για να προμηθεύουν ενέργεια από συμβατική ηλεκτροπαραγωγή. 
Από το 2001 πέρασαν πολλά χρόνια και πέρα από την μέχρι στιγμή αποτυχία στην έλευση φυσικού αερίου λήφθηκαν σοβαρές αποφάσεις για τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών. Ωστόσο, λόγω του απρόβλεπτου στις ΑΠΕ χρειάζεται ένα συμβατικό σύστημα για υποστήριξη. 
Για να λειτουργήσει μια μονάδα χρειάζεται τεχνικό ελάχιστο παραγωγής το οποίο σήμερα στις μονάδες μας είναι το 50% άρα για να μπορούν οι μονάδες να εξυπηρετήσουν το απρόβλεπτο των ΑΠΕ πρέπει να είναι διαθέσιμες να καλύψουν την ανεπάρκεια της δεδομένης στιγμής. Αυτές οι μονάδες θα πρέπει να έχουν ένα μεγάλο μέρος του φορτίου τους δεσμευμένο να το παράγουν οι ίδιες. 
Επίσης, αυτές οι μονάδες πλέον δεν μπορούν να υποστηρίξουν τη μαζική διείσδυση των ανανεώσιμων. Πρέπει να αντικατασταθούν με μονάδες με χαμηλό τεχνικό ελάχιστο και με χαμηλό κόστος εκκίνησης για να μπορούν εύκολα και άμεσα να καλύψουν την ζήτηση. Οι σημερινές μονάδες βάσεις χρειάζονται γύρω στις 3 με12 ώρες για να μπουν στο σύστημα, ενώ οι άλλες μονάδες μπορούν σε πέντε λεπτά να μπουν στο σύστημα και φορτίζονται άμεσα στο μέγιστο βαθμό. 
Το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου χρειάζεται επανασχεδιασμό για να επιτρέψει την μαζικότερη διείσδυση των ΑΠΕ για να προσφέρει επικουρικές υπηρεσίες χαμηλού κόστους και αξιοπιστίας εξασφαλίζοντας την επάρκεια.

Η ΑΗΚ πάντως στηρίζει την ανάπτυξη των ΑΠΕ. 
Φυσικά, τα τελευταία δύο χρόνια κάναμε 8.500 νέες διασπαρμένες φωτοβολταϊκές συνδέσεις στο ηλεκτρικό σύστημα, γεγονός που κατατάσσει το νησί μας πρώτο στην Ευρώπη, τόσο κατά κεφαλή όσο και κατά χιλιόμετρο.
Όσο αφορά το σύστημα παραγωγής μας πρέπει να μην ξεχνάμε και τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Από το 2020 λήγουν οι παρακλήσεις που μας δόθηκαν από την Ε.Ε. και οι απαιτήσεις γίνονται πολύ αυστηρές για τις εκπομπές ρύπων. Οι βιομηχανικοί ρύποι αντιμετωπίζονται με την εγκατάσταση αντιρρυπαντικών τεχνολογιών όπως συστήματα αποθείωσης, πρόσθετα φίλτρα ή καταλύτες. Ταυτόχρονα, πρέπει να βελτιωθεί η μεταφορά και η διανομή για να επιτραπεί η ευκολότερη πρόσβαση στις διασπαρμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Για να βελτιώσουμε το ενεργειακό μας μοντέλο πρέπει εργαζόμαστε όλοι μαζί. Πρέπει να στοχεύουμε σε ένα σύστημα αξιόπιστο, χαμηλού κόστους στο μέγιστο δυνατό, ένα σύστημα το οποίο η συμβατική του πλευρά να είναι χτισμένη με τέτοιο τρόπο που να επιτρέπει και να στηρίζει τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ένα σύστημα που να το χαρακτηρίζει η κοινωνική του ευαισθησία. Αυτό είναι το ιδεατό. 
 
Προγραμματίζετε άλλα επενδύσεις 
Η ΑΗΚ έχει αποφασίσει πως για το υπόλοιπο της δεκαετίας δεν θα προβεί σε οποιαδήποτε επενδυτική απόφαση καθώς η μελέτη για τις ανάγκες του συστήματος που ολοκληρώθηκαν πριν λίγο καιρό και οδήγησε στην ετοιμασία του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης δεν περιλαμβάνει νέα μονάδα μέχρι το 2023. Το 2023 είναι ένα σημαντικό ορόσημο για το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου. 
Άλλο σημαντικό ορόσημο θα είναι το 2020, με βάση τις σημερινές προβλέψεις και αποφάσεις για τη διείσδυση των ΑΠΕ, καθώς θα πρέπει να εγκαταστήσουμε αντιρρυπαντικές τεχνολογίες ώστε την τελευταία μέρα του 2019 όλες οι μονάδες να λειτουργούν με βάσει της απαιτήσεις. 
Το 2023 σταματά να ισχύει η κατ’ εξαίρεση λειτουργία των έξι μονάδων της Δεκέλειας, οι οποίες σήμερα λειτουργούν με μειωμένες εκπομπές. Τότε θα τεθούν εκτός λειτουργίας οπότε θα χρειαστεί να λειτουργήσει νέα συμβατική μονάδα για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες του ηλεκτρονικού συστήματος της Κύπρου. Η ΑΗΚ αυτή τη στιγμή δεν έχει αδειοδότηση για την ανάπτυξη συμβατικής μονάδας, μόνο οι ιδιώτες έχουν αδειοδοτημένη μονάδα αυτή τη στιγμή. Έτσι υπάρχει το περιθώριο για τους ιδιώτες να αναπτύξουν μια μονάδα. Η ανάγκη θα υπάρξει και όποιος θέλει μπορεί να προγραμματίσει μια επένδυση. 

Σας ανησυχεί ο ανταγωνισμός;
Καθόλου. Αρκετοί μεγάλοι και σοβαροί επενδυτές έχουν λάβει αδειοδότηση για την ανάπτυξη μιας αρκετά μεγάλης μονάδας αντίστοιχης της μονάδας της ΑΗΚ στο Βασιλικό. 
Αν θα προβούν στην υλοποίηση της επένδυσης ή όχι δεν γνωρίζω. 
Πάντως δεν μας ανησυχεί η ανάπτυξη του ανταγωνισμού. Ήμασταν για πολλά χρόνια μακριά από τον ευρωπαϊκό κορμό και αναπτύξαμε αυτονομία, εμπειρογνωμοσύνη και τεχνογνωσία. Έτσι η ΑΗΚ είναι σε θέση να αναπτύξει και να συντηρήσει ένα ηλεκτρικό σύστημα. Ταυτόχρονα, η ΑΗΚ προσφέρει εξειδικευμένες υπηρεσίες με το μισό κόστος, και κάποτε το ένα τρίτο, από ότι στην Ευρώπη, αλλά με ισάξια ποιότητα.
Επομένως, όσοι μας ανταγωνιστούν θα πρέπει να εισαγάγουν ανάλογη τεχνογνωσία και θα έχουν το ίδιο ή και μεγαλύτερο κόστος από το δικό μας. Πάντως, είμαστε στη διάθεση όποιου θέλει τη συμβουλή μας, έχουμε ήδη εξάλλου συμβάσεις και με ιδιώτες καθώς θεωρούμε ότι ο ανταγωνισμός θα αναδείξει το καλύτερο πρόσωπο της ΑΗΚ 

Άλλες επενδύσεις που έχετε στα σχέδια σας; 
Στο τμήμα παραγωγής δεν αναμένεται οποιαδήποτε επένδυση. 
Έχουμε όμως μια σοβαρή επένδυση για τα αντιρρυπαντικά της τάξης των €80 εκατ. που θα πραγματοποιηθεί σταδιακά ως το 2019. 
Επίσης, αναβαθμίζεται το σύστημα μεταφοράς και διανομής καθώς  πάμε σε έξυπνα δίκτυα. Για να βελτιώσουμε το δίκτυο μεταφοράς υπάρχει ένα αναπτυξιακό προγράμματα της τάξης του μισού δισεκατομμυρίου ευρώ για το υπόλοιπο της δεκαετίας.
Ο αναπτυξιακός προϋπολογισμός μας για το 2017 προβλέπει ένα κονδύλι ύψους €70 εκατ. για τις δύο αυτές δραστηριότητες. 
Επικεντρώνουμε την προσοχή μας στα συστήματα μεταφοράς και διανομής με την εγκατάσταση του αυτόματου έξυπνου δικτύου, του πιλοτικού προγράμματος με 3.000 έξυπνους μετρητές. Τέλος, ένα μεγάλο έργο σε εξέλιξη είναι το κέντρο ελέγχου συστήματος διανομής (SCADA). 

Πως συγκρινόμαστε με άλλες ευρωπαϊκές χώρες; 
Όσον αφορά το μέγεθος και το καθεστώς είμαστε μικρό και απομονωμένο σύστημα το οποίο είναι αποκλειστικά εξαρτημένο από την εισαγωγή υγρών καυσίμων και δεν μπορεί να συγκριθεί με άλλες χώρες της Ευρώπης. Ακόμα και άλλες μικρές χώρες όπως η Μάλτα ή το Λουξεμβούργο είναι διασυνδεδεμένες οπότε δεν μπορούμε να συγκριθούμε με καμία χώρα. Επίσης, οι καιρικές συνθήκες αλλά και οι καταναλωτικές συνήθειες στην Κύπρο είναι πολύ διαφορετικές καθώς οδηγούν σε μειωμένους ρυθμούς και ποσοστά δέσμευσης των μονάδων μας. Το νυχτερινό ελάχιστο στην Κύπρο είναι το μισό του ημερήσιου μέγιστου φορτίου. Υπάρχει τεράστια διακύμανση στη ζήτηση καθώς δεν έχουμε βαριά βιομηχανία. Επίσης, έχουμε μεγάλη εποχικότητα καθώς το ελάχιστο της νύχτας του Μάρτη ή του Απρίλη μειώνεται κατακόρυφα και είναι το ένα τρίτο του εποχικού μέγιστου ένα μεσημέρι του Ιούλη. Αυτό σημαίνει ότι κάποια διαστήματα οι υποδομές μας χρησιμοποιούνται κάτω από το 50% των δυνατοτήτων τους. 
 
Είναι έτοιμη η ΑΗΚ να δεχθεί το φυσικό αέριο στις εγκαταστάσεις της; 
Η ολοκλήρωση των έργων μετατροπής των ατμοηλεκτρικών μονάδων έχει διακοπεί. Από τη στιγμή που σταμάτησε η διαδικασία της ενδιάμεσης λύσης  σταματήσαμε και τον διαγωνισμό που είχαμε προκηρύξει για την ολοκλήρωση του έργου. Αυτή τη στιγμή μπορούμε να λειτουργήσουμε τις μονάδες με ένα χρόνο προειδοποίησης.

Προγραμματίζονται επενδύσεις με στόχο την διοχέτευση φυσικού αερίου για οικιακή χρήση; 
Τα δίκτυα ενέργειας είναι ανταγωνιστικά μεταξύ τους και δεν έχουμε μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες ώστε να χρειαστεί κάτι τέτοιο. Το φυσικό αέριο θα έρθει στην Κύπρο σε υγροποιημένη μορφή και όχι σε αέρια. Πιθανόν να γίνουν πλωτές πλατφόρμες υγροποίησης για να περιοριστεί η κεφαλαιουχική δαπάνη καθώς δεν θα είναι βιώσιμο το τερματικό υγροποίησης.